Współfinansowanie
W dniu 17 listopada 2017 r. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) oraz przedsiębiorstwo Veolia Energia Warszawa SA podpisały umowę dotyczącą dofinansowania Projektu „Likwidacja węzłów grupowych wraz z budową sieci ciepłowniczej i indywidualnych węzłów cieplnych w rejonach zwartej zabudowy wielorodzinnej m.st. Warszawy na obszarach o przekroczonych dopuszczalnych poziomach zanieczyszczeń powietrza – Węzły Indywidualne dla Warszawy – etap II”, który będzie realizowany ze wsparciem środków pomocowych UE w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko (POIŚ) 2014 – 2020.
Zakres Projektu obejmie zamianę 20 grupowych węzłów cieplnych na 152 indywidualne węzły cieplne oraz wybudowanie 13,94 km sieci ciepłowniczej preizolowanej, w zakresie średnic Dn 25 – 300 mm.
Projekt będzie realizowany w okresie od okresie od 11.2017 do 12.2022 r.
Projekt „Węzły indywidualne dla Warszawy” jest zgodny z typami Projektów, które zostały wskazane w Szczegółowym opisie osi priorytetowych Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 jako Projekt mogący podlegać dofinansowaniu w ramach działania 1.5 „Efektywna dystrybucja ciepła i chłodu” POIiŚ 2014-2020, tj.
- „budowa przyłączy do istniejących budynków i instalacja indywidualnych węzłów cieplnych skutkująca likwidacją węzłów grupowych”,
- „przebudowa istniejących systemów ciepłowniczych i sieci chłodu, celem zmniejszenia strat na przesyle i dystrybucji”.
Link do strony programu POIŚ 2014 - 2020
Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko na lata 2014-2020 (POIŚ 2014-2020) to krajowy program wspierający gospodarkę niskoemisyjną, ochronę środowiska, przeciwdziałanie zmianom klimatu i adaptację do nich, transport i bezpieczeństwo energetyczne, a także inwestycje w obszary ochrony zdrowia i dziedzictwa kulturowego. Jest to największy program finansowany z Funduszy Europejskich nie tylko w Polsce, ale i Unii Europejskiej.
Budżet Programu POIŚ
Głównym źródłem finansowania POIŚ 2014-2020 będzie Fundusz Spójności (FS), dodatkowo przewiduje się wsparcie z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR). Łączna wielkość środków unijnych zaangażowanych w realizację Programu wyniesie 27,41 mld euro.
Podział środków UE dostępnych w ramach POIŚ 2014-2020 pomiędzy poszczególne obszary wsparcia przedstawia się następująco (dane na podstawie wstępnych szacunków):
- energetyka – 2 800,2 mln euro,
- środowisko - 3 508,2 mln euro,
- transport - 19 811,6 mln euro,
- kultura - 467,3 mln euro,
- zdrowie - 468,3 mln euro,
- pomoc techniczna - 330,0 mln euro.
W ramach programu realizowanych będzie X osi priorytetowych:
I. Zmniejszenie emisyjności gospodarki,
II. Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu,
III. Rozwój sieci drogowej TEN-T i transportu multimodalnego,
IV. Infrastruktura drogowa dla miast,
V. Rozwój transportu kolejowego w Polsce,
VI. Rozwój niskoemisyjnego transportu zbiorowego w miastach,
VII. Poprawa bezpieczeństwa energetycznego,
VIII. Ochrona dziedzictwa kulturowego i rozwój zasobów kultury,
IX. Wzmocnienie strategicznej infrastruktury i rozwoju zasobów kultury,
X. Pomoc techniczna.
Beneficjenci Programu POIŚ
Z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko finansowane są różnorodne projekty. W zależności od specyfiki danego rodzaju wsparcia, określany jest typ podmiotów, które mogą z niego korzystać. Możemy wyróżnić następujące grupy podmiotów uprawnionych do ubiegania się o wsparcie:
- małe i średnie przedsiębiorstwa,
- duże przedsiębiorstwa,
- administracja publiczna,
- przedsiębiorstwa realizujące cele publiczne,
- służby publiczne inne niż administracja,
- instytucje ochrony zdrowia,
- organizacje społeczne i związki wyznaniowe,
- instytucje nauki i edukacji.
Cel główny programu POIŚ:
Wsparcie gospodarki efektywnie korzystającej z zasobów i przyjaznej środowisku oraz sprzyjającej spójności terytorialnej i społecznej.
Cel główny POIŚ wynika z jednego z trzech priorytetów Strategii Europa 2020, którym jest wzrost zrównoważony rozumiany jako wspieranie gospodarki efektywniej korzystającej z zasobów, bardziej przyjaznej środowisku i bardziej konkurencyjnej, w której cele środowiskowe są dopełnione działaniami na rzecz spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej. Priorytet ten został oparty na równowadze oraz wzajemnym uzupełnianiu się działań w trzech podstawowych obszarach:
- czystej i efektywnej energii, w tym efektywności energetycznej, ograniczeniu emisji gazów cieplarnianych, rozwoju energii ze źródeł odnawialnych oraz integracji i poprawy funkcjonowania europejskiego rynku energii;
- adaptacji do zmian klimatu oraz efektywnego korzystania z zasobów, wzmocnieniu odporności systemów gospodarczych na zagrożenia związane z klimatem oraz zwiększeniu możliwości zapobiegania zagrożeniom (zwłaszcza zagrożeniom naturalnym) i reagowania na nie;
- konkurencyjności, w tym wnoszeniu istotnego wkładu w utrzymanie przez UE prowadzenia na światowym rynku technologii przyjaznych środowisku, zapewniając jednocześnie efektywne korzystanie z zasobów i usuwając przeszkody w działaniu najważniejszych infrastruktur sieciowych.
Jednym z filarów dalszego rozwoju Polski zgodnie z zasadami zrównoważonego wzrostu jest budowa gospodarki niskoemisyjnej, w ramach której najbardziej oszczędnym sposobem redukcji emisji jest efektywne korzystanie z istniejących zasobów energii. W przypadku Polski obszarami wykazującymi największy potencjał poprawy efektywności energetycznej są budownictwo (w tym publiczne i mieszkaniowe), sektor ciepłownictwa oraz transport. W dalszym ciągu należy zatem podejmować działania związane z modernizacją energetyczną budynków, niemniej silniej niż dotychczas promując jej kompleksowy wymiar (tzw. głęboka modernizacja), z uwzględnieniem wysokosprawnych źródeł ciepła oraz modernizacji sieci dystrybucji ciepła, jako przynoszących najwyższy efekt oszczędności energii. Ponadto ze względu na wieloletnie niedoinwestowanie i częste zapóźnienie technologiczne (wykorzystywanie starych energochłonnych maszyn i przestarzałych technologii) niezbędnym jest przekazanie dużym przedsiębiorstwom impulsu do zapoczątkowania przemian w zakresie zastosowania energooszczędnych (energia elektryczna, ciepło, chłód, woda) technologii produkcji, a także wprowadzanie systemów zarządzania energią.
Dodatkowo z poprawą efektywności energetycznej w sektorze komunalno-bytowym związane jest dotrzymanie standardów jakości powietrza. Przeprowadzona w Polsce, w 2013 r., ocena oraz kontrola jakości powietrza potwierdza, że problem zanieczyszczonego powietrza dotyczy obszarów zurbanizowanych (tzw. niska emisja), głównie w dużych miastach Polski zlokalizowanych na terenach aglomeracji śląsko-dąbrowskiej oraz krakowskiej.
Istniejąca infrastruktura systemu ciepłownictwa w miastach wykazuje relatywnie wysoki poziom emisji. Zidentyfikowane główne obszary poprawy wydajności energetycznej w tym zakresie to rozwój kogeneracji (w tym wysokosprawnej) oraz systemów przesyłu ciepła.
Mając na uwadze zwiększenie efektywności energetycznej oraz ograniczenie emisji dwutlenku węgla w miastach, wskazana jest poprawa efektywności dystrybucji ciepła do odbiorców (w szczególności poprzez modernizację oraz rozbudowę sieci ciepłowniczych) oraz poprawa sprawności wytwarzania ciepła poprzez likwidację zbiorowych i indywidualnych, w tym w budynkach mieszkalnych jednorodzinnych, źródeł niskiej emisji.
W kontekście wsparcia rozwoju sieci, istnieje potrzeba wdrażania koncepcji smart grid, które umożliwią lokalne bilansowanie zaopatrzenia w energię, podłączanie do sieci nawet bardzo niewielkich źródeł oraz zarządzanie popytem na energię elektryczną w szczycie. Dzięki temu rozwój energetyki rozproszonej będzie miał wkład w poprawę bezpieczeństwa energetycznego kraju.
Inwestycje w sieci ciepłownicze związane są ze zmniejszeniem strat energii powstających w procesie przesyłania i dystrybucji ciepła, w efekcie czego prowadzą do poprawy wydajności systemu ciepłowniczego. Korzyścią wynikającą z realizacji inwestycji, poza zwiększeniem efektywności energetycznej, jest również poprawa jakości powietrza poprzez ograniczenie emisyjności gospodarki związanej m.in. z wymianą źródła ciepła oraz zmniejszeniem awaryjności systemu, a tym samym ograniczenie strat ciepła i spadek zużycia wody, co prowadzi do ograniczenia poziomu kosztów eksploatacyjnych. Dodatkowo inwestycje przyczynią się do poprawy bezpieczeństwa dostaw ciepła oraz zmniejszenia zużycia energii pierwotnej.
Racjonalne gospodarowanie zasobami energetycznymi, nie stwarzające presji na skalę emisji, to także czysta energia pochodząca ze źródeł odnawialnych (OZE). W przypadku Polski mamy do czynienia z sytuacją, gdzie struktura rozwoju produkcji energii z OZE, spowodowana jednakowym poziomem wsparcia dla wszystkich jej rodzajów, stymuluje rozwój jedynie niektórych źródeł. Analiza danych wskazuje, że dynamiczny rozwój miał miejsce tylko w zakresie wykorzystania biomasy (przede wszystkim współspalania biomasy z węglem) i w zakresie energetyki wiatrowej na lądzie. Należy zauważyć, że Krajowy Plan Działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych zakłada możliwość selektywnego rozwoju branży produkcji energii ze źródeł odnawialnych, prognozując największą jej dynamikę właśnie w sektorach energetyki wiatrowej i biomasy.
Dzięki równowadze pomiędzy działaniami inwestycyjnymi w infrastrukturę oraz wsparciu skierowanemu do wybranych obszarów gospodarki, program będzie skutecznie realizował założenia strategii Europa 2020, z którą powiązany jest jego cel główny - wsparcie gospodarki efektywnie korzystającej z zasobów i przyjaznej środowisku oraz sprzyjającej spójności terytorialnej i społecznej.
Problematyka zmian klimatu oraz adaptacji do tych zmian ma znaczenie horyzontalne i jest ważna dla osiągnięcia celów ogólnorozwojowych kraju. Szczególne znaczenie ma zapobieganie i łagodzenie skutków kluczowych zagrożeń, uporządkowanych według dotkliwości skutków i prawdopodobieństwa wystąpienia w Raporcie o zagrożeniach bezpieczeństwa narodowego. Zgodnie z ww. dokumentem, najistotniejszym oddziaływaniem i skutkiem zmiany klimatu jest nasilenie zjawisk powodziowych. Oprócz tego należy wyróżnić takie zjawiska, jak częstsze ekstrema temperatury, mniejsze miesięczne sumy opadów w okresie letnim, nawalne deszcze, podtopienia, fale upałów, susze, huragany, ruchy masowe.
Należy podkreślić, że osiągniecie i utrzymanie wysokiej jakości środowiska przyrodniczego i walorów krajobrazowych oraz efektywne korzystanie z zasobów naturalnych są kluczowymi elementami rozwoju zrównoważonego i wymagają szczególnego podejścia polityki rozwoju bez względu na to, jakiego obszaru (terytorium) dotyczą. Cele rozwoju zrównoważonego mają charakter horyzontalny i powinny przenikać wszystkie działania podejmowane w przestrzeni.
